O le a le uiga o le faʻataʻitaʻi? O aso nei e masani ona lagonaina lenei upu i talanoaga, luga o televise, ma maua foi i tusi ma nusipepa. I le taimi e tasi, e le o tagata uma iloa le uiga moni o le faʻaupuga.
I lenei tusitusiga o le a tatou vaʻai ai i le uiga o le upu "a priori", faʻapea foʻi ma vaega o loʻo talafeagai ai.
O le a le faʻamuamua i talanoaga i aso uma
O le priori o le malamalama na mauaina ae leʻi oʻo i ai le poto masani ma tutoatasi mai ai, o lona uiga, o le poto, e pei ona i ai, na iloa muamua. I upu faigofie, o le priori - o se ituaiga o faʻamatalaga o se mea manino ma e le manaʻomia se faʻamaoniga.
O le mea lea, a faʻaoga e se tagata lenei manatu, e le manaʻomia le faʻamaonia o lana tautala poʻo lana tusitusiga i mea moni, talu ai o mea uma ua uma ona manino.
Mo se faʻataʻitaʻiga, o le aofaʻi o angles i se tafatolu e masani ona 180⁰ a priori. A maeʻa se fasifuaitau, e le manaʻomia e se tagata ona faʻamaonia pe aisea ua 1801 ai lava, talu ai o lenei o se lauiloa ma manino mea moni.
Peitai, o le upu "a priori" e le mafai ona avea i taimi uma o se faʻamatalaga moni. Mo se faʻataʻitaʻiga, i seneturi ua tuanaʻi, na fai mai ai tagata ma le mautinoa e faapea: "O le lalolagi o se priori mafolafola" ma i lena taimi sa "manino lava."
E mulimuli mai lenei mea e masani ona sese le manatu lautele taliaina.
E le gata i lea, o le tele o taimi e mafai e tagata ona faʻaaogaina ma le loto i ai le upu "a priori" ma le iloa o a latou upu e moni lava e sese. Mo se faʻataʻitaʻiga: "O aʻu o se priori e saʻo i taimi uma" pe o le "A priori ou te le faia ni mea sese i le olaga".
Peitai o lenei manatu e masani ona faʻaaogaina i mataupu e le o manaʻomia ai se faʻamaoniga. O le priori synonyms o ni faaupuga pei o le "manino lava", "e leai se tasi e finau faapea", "O le a ou le teʻi i se tasi pe a ou fai atu lena", ma isi.
I le faaiuga, ou te fia faaopoopo atu o lenei upu ei ai lona anamua talafaasolopito. Sa masani ona faʻaaogaina e le au faifilosofia Eleni anamua, e aofia ai ma Aristotle.
Faʻaliliu mai le Latina, "a priori" o lona uiga moni - "mai le muamua." I le taimi lava e tasi, o le faʻafeagai o le priori - o le posteriori (Latina a posteriori - "mai le mulimuli ane") - malamalama na mauaina mai le poto masani.
E ui lava o lenei upu ua suia lona uiga sili atu ma le tasi i le talafaʻasolopito, i aso nei o loʻo i ai le uiga ua taʻua i luga.
