Dalai lama - gafa (tulku) i le Tibetan Buddhism o le aʻoga a Gelugpa, e amata mai i le 1391. E tusa ai ma faʻavae o Tibet Buddhism, o le Dalai Lama o le toe faʻafouina o le bodhisattva Avalokiteshvara.
I lenei tusitusiga, o le a tatou iloiloina ai le talaaga o le onapo o Dalai Lama (14), o loʻo i ai le tele o mea moni manaia.
O lea la, o se talaaga puʻupuʻu lenei o le 14th Dalai Lama.
Talaaga o le Dalai Lama 14
Dalai Lama 14 na fanau ia Iulai 6, 1935 i le nuu Tibet o Taktser, o loʻo tu i le teritori o le Republic of China i aso nei.
Na ola aʻe ma na ola aʻe i se aiga mativa mativa. O se mea moni manaia o ona matua e toʻa 16 lana fanau, 9 o e na maliliu a o laiti.
I le lumanaʻi, o le Dalai Lama o le a fai mai afai na fanau mai o ia i se aiga mauoa, semanu e le mafai ona ia faʻatupuina lagona ma manaʻoga o tagata matitiva Tibetans. Fai mai a ia, o le mativa na fesoasoani ia te ia e malamalama ai ma muai vaai i mafaufauga o ona uso a tagata.
Talaʻaga o se faʻaleagaga
O le Dalai Lama o se gafa (tulku - o se tasi o le tolu tino o Buddha) i le Tibetan Gelugpa Buddhism, amata mai i le 1391. E tusa ai ma aganuu a Tibet Buddhism, o le Dalai Lama o le tino o le bodhisattva Avalokiteshvara.
Mai le senituri lona 17 seʻia oʻo i le 1959, o le Dalai Lamas o pulega faatiokarate o Tibet, na taʻitaʻia le setete mai le laumua o Tibet o Lhasa. Mo lenei mafuaʻaga, o le Dalai Lama ua avea nei ma taʻitaʻi faʻalelotu o tagata Tibet.
I le masani ai, ina ua mavae le maliu o le tasi Dalai Lama, o monike na vave ona suʻe se isi. O se mea moni manaia o le tamaititi na ola a itiiti mai 49 aso talu lona fanau mai avea ma fou faʻaleagaga taʻitaʻi.
O le mea lea, o le Dalai Lama fou e fai ma sui o le tino tino o le malamalama o le ua maliu, faʻapea foi ma le toe fanauina o se bodhisattva. Le mea sili talitonu Buddhists lena.
O se sui tauva tatau ona tatau ona ausia le tele o tulaga, aofia ai le aloaʻia o mea ma fesoʻotaʻiga ma tagata mai le siʻosiʻomaga o le ua maliu Dalai Lama.
A maeʻa se ituaiga faʻatalanoaga, ona ave lea o le Dalai Lama fou i le Potala Palace, i le laumua o Tibet. O iina e maua ai e le tama aʻoaʻoga faʻaleagaga ma aoao.
E taua le maitauina i le faaiuga o le 2018, na faasilasila e le taitai Buddhist lona faamoemoe e faia suiga e uiga i le filifiliga a le tagata e taliaina. E tusa ai ma ia, o se tauleʻaleʻa ua aulia le 20 tausaga le matua e mafai ona avea ma tasi. E le gata i lea, e le tuʻueseina e le Dalai Lama, e oʻo lava i se teineititi e mafai ona tapa lona tulaga.
Dalai Lama i aso nei
E pei ona taʻua muamua, o le 14th Dalai Lama na fanau i totonu o se aiga mativa. Ina ua toeititi 3 ona tausaga, na latou o mai mo ia, pei ona latou fai mai.
A o sailia se faufautua fou, na faʻataʻitaʻia monike e faʻailo luga o le vai, ma mulimulitaʻi foʻi i le faʻasinoga a le ulu liliu o le ua maliu 13th Dalai Lama.
O se mea moni manaia ona o le mauaina o le fale saʻo, o monike e leʻi taʻutaʻu atu i e ona e uiga i le mafuaʻaga o la latou misiona. Nai lo lena, na ona latou fesili lava e nonofo i le po. Na fesoasoani lea ia latou e vaʻai filemu i le tamaititi, o le na masalomia na latou iloaina latou.
O lona iʻuga, ina ua maeʻa le tele o isi taualumaga, sa faʻalauiloa aloaia loa le tama o le Dalai Lama fou. Na tupu i le 1940.
Ina ua 14 le Dalai Lama, na siitia atu o ia i le malosi faalelalolagi. Mo le tusa o le 10 tausaga, na ia taumafai e foʻia le feteʻenaʻiga a Sino-Tibetan, ma na faʻaiʻuina i lona faʻateʻaina i Initia.
Mai lena taimi, avea le taulaga o Dharamsala ma nofoaga o le Dalai Lama.
I le 1987, na fautuaina ai e le ulu o le au Buddhists se faʻataʻitaʻiga o polokiki fou o le atinaʻeina, lea e aofia ai le faʻalauteleina o le "vaega atoa o le le faʻamalosi tino, mai Tibet i le lalolagi atoa."
Lua tausaga mulimuli ane, na maua ai le Dalai Lama i le Nobel Peace Prize mo le faʻalauiloaina o ona manatu.
O le faufautua Tibet e faamaoni i le saienisi. E le gata i lea, na ia manatu e mafai mo le i ai o le malamalama i luga o se komepiuta tulaga.
I le 2011, na faalauiloa ai e le 14 Dalai Lama lona faamavae mai mataupu a le malo. Ina ua maeʻa lena, sa tele atu lona taimi e asia ai atunuʻu eseʻese, mo le faʻamoemoe o gaioiga faʻaleaʻoaʻoga.
I le faaiuga o le 2015, na valaau ai le Dalai Lama i le lalolagi faavaomalo e auai i talanoaga ma le Islamic State tagata faatupu faalavelave. Na ia saunoa i ulu o le malo i upu nei:
“E tatau ona faʻalogo, malamalama, faʻaalia le faʻaaloalo i se tasi itu poʻo seisi. E leai lava seisi auala. "
I le gasologa o tausaga o lona talaaga, na asiasi ai le Dalai Lama i Lusia 8 taimi. O iinei sa ia fesoʻotaʻi ai ma tagata e aʻoaʻo atu i le itu i sasaʻe, ma tuʻuina atu ai foi ni tautalaga.
I le 2017, na taʻutino ai e le faiaʻoga na te manatu o Lusia o se taʻimua o le malo malosi o le lalolagi. I se faaopopoga, na ia talanoa fiafia e uiga i le peresitene o le setete, Vladimir Putin.
O le 14 Dalai Lama o loʻo iai se 'upega tafaʻilagi aloaia e mafai ai e soʻo se tasi ona faʻamasani i ona manatu ma aʻoaʻo e uiga i asiasiga a le taʻitaʻi Buddhist. O loʻo iai foʻi i le upega tafailagi ni ata e le masani ai ma mataupu mai le talaaga o le guru.
E leʻi mamao atu nei, o tagatanuʻu Initia, faʻatasi ai ma le tele o faʻaupufai ma tagata lautele, na latou mananaʻo ia maua le 14 Dalai Lama e maua ai le Bharat Ratna, o le faʻailoga sili lea a le malo mo tagata lautele e le o ni tagata Initia e maua faʻalua i le talafaasolopito.